چهارشنبه سوری + تاریخ چهارشنبه سوری 99

چهارشنبه‌سوری یکی از جشن‌های ایرانی است که از غروب آخرین سه‌شنبهٔ ماه اسفند، تا پس از نیمه‌شب تا آخرین چهارشنبهٔ سال، برگزار می‌شود و برافروختن و پریدن از روی آتش مشخصهٔ اصلی آن است.

این جشن، نخستین جشن از مجموعهٔ جشن‌ها و مناسبت‌های نوروزی است که با برافروختن آتش و برخی رفتارهای نمادین دیگر، به‌صورت جمعی در فضای باز درون و بیرون از خانه برگزار می‌شود.

تاریخ چهارشنبه سوری 99

چهارشنبه سوری امسال در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۹۹ مصادف با سه شنبه می باشد.

آداب و رسوم چهارشنبه سوری

بوته افروزی

در ایران باستان رسم بوده که پیش از غروب آفتاب، هر خانواده بوته های خار را روی بام یا در حیاط خانه جمع کرده و با غروب آفتاب همه اعضاء خانواده جمع شده و بوته ها را آتش می زنند و همه از روی بوته های افروخته می پرند تا بیماری و غم را از خود بزدایند و سلامت و شادی به زندگی خود ببخشند.

هنگام پریدن از روی آتش این ترانه ها را می خواندند:
زردی من از تو
سرخی تو از من
غم برو شادی بیا
نکبت برو روزی بیا

خاکستر آتش چهارشنبه سوری از دید ایرانیان باستان نحس است. به این دلیل که مردم با پریدن از روی آن زردی و بیماری خود را به آتش می دهند.

و در عوض سرخی و شادابی و سلامتی را از آتش می گیرند و در هر خانه ای که اتش برپا شده باشد بعد از اتمام کار خاکستر را جمع کرده و در آب روان می ریزند.

برگزاری چهارشنبه سوری

متاسفانه برخی هیجانات کاذب سبب رخ دادن اتفاقات ناگوار در آستانه سال جدید می شود و در این بین خانواده های بسیاری مجبور می شوند، سال جدید را با غم و اندوه آغاز کنند.

با رعایت مسائل ایمنی همواره خاطره خوشی در این روزهای پایانی سال برای خود و خانواده رقم بزنیم.

«چهارشنبه آخر سال» می تواند، به جای آن که برای کهنسالان، والدین و کودکان و خانم های باردار و … وحشتناک باشد، تبدیل به زمانی برای شادی و صله رحم و جشن وسرور شده

و خانواده ها با فرزندان خود، در مکانی جمع شده و با بیان خاطرات شیرین، بازی های هیجان انگیز و به یاد ماندنی، برای نوروز آماده شوند.

چهارشنبه‌سوری در روزگار کرونا

برگزار نکردن آئین چهارشنبه سوری خللی در آداب و رسوم ما ایجاد نمی کند اما با وجود بیماری کرونا، اگر از اجتماعات مردمی کاسته نشود افسوس بزرگی در دل ما می ماند

پس، بیایید تا دیر نشده از این لذت بگذریم، شاید فردا فرصتی برای جبران نباشد.

بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی از مردم خواسته‌اند تا به جای برگزاری جشن چهارشنبه سوری در خانه بمانند و بگذارند تا امکانات و پرسنل درمان در اختیار کرونایی‌ها قرار گیرد.

مراسم کوزه شکنی

مردم پس از آتش افروزی مقداری نمک به علامت شورچشمی، مقداری زغال به نشانه سیاه بختی و سکه ای به نشانه تنگدستی در کوزه می اندازند و یکی از افراد خانه کوزه را از بام خانه به بیرون می اندازد.

 مردم باور دارند این کار تیره بختی، شوربختی و تنگدستی را از خانه دور می کند.

فال گوش نشینی

زنان و دختران که آرزو و حاجتی دارند، غروب شب چهارشنبه نیت می کنند و از خانه بیرون می روند و به صحبت رهگذران گوش می کنند.

اگر رهگذر به نیکی صحبت کرد به این معنی است که حاجت آن برآورده می شود و اگر سخنان آنها تلخ بود به این معنی است که در سال جدید به مراد و آرزوی خود نمی رسند.

قاشق زنی

زنان و دختران حاجت دار، قاشقی با کاسه ای مسین بر می دارند و در هفت خانه می روند و می ایستند و بدون حرفی پی در پی قاشق بر کاسه می زنند. صاحب خانه نیز شیرینی و آجیل یا مبلغی پول در کاسه های آنها می گذارد.

اگر قاشق زنان در آن شب چیزی به دست نیاورند، یعنی به آرزو و حاجت خود نمی رسند.

آش چهارشنبه سوری

خانواده هایی که حاجت یا بیماری دارند برای بهبودی بیمار یا برآورده شدن حاجات، نذر می کنند و در شب چهارشنبه آخر سال آش بیمار می پزند و کمی از آن را به بیمار و بقیه را در بین فقرا تقسیم می کنند.

تقسیم آجیل چهارشنبه سوری

زنانی که نذر و نیازی دارند در شب چهارشنبه سوری آخر سال آجیل هفت مغز به نام آجیل چهارشنبه سوری از دکان رو به قبله خریده، پاک کرده و به هنگام پاک کردن آجیل قصه معروف خارکن را نقل می کنند. پس از پاک کردن آجیل، آنرا میان فامیل پخش می کنند.

امروز آجیل چهارشنبه سوری جنبه نذری را از دست داده و از تنقلات شب چهارشنبه سوری محسوب می شود.

پیشینه چهارشنبه سوری

به‌گفتهٔ ابراهیم پورداوود چهارشنبه‌ سوری ریشه در گاهنبارِ هَمَسْپَتْمَدَم زرتشتیان و نیز جشن نزول فروهرها دارد که شش روز پیش از فرارسیدن نوروز برگزار می‌شد. احتمال دیگر این است که چهارشنبه‌سوری بازمانده و شکل تحول‌یافته‌ای از جشن سده باشد، که احتمال بعیدی است.

در قدیمی‌ترین اشاره به «شب سوری» در قرن چهارم در تاریخ بخارا اشاره‌ای به روز چهارشنبه نیست ولی از لفظ «عادت قدیم» استفاده شده‌است که نشان‌دهندهٔ پیشینهٔ این جشن است:

«و چون امیر منصور بن نوح به مُلک بنشست، اندر ماه شوال سال سیصد و پنجاه، به جوی مولیان، فرمود تا آن سرای را دیگر بار عمارت کردند و هر چه هلاک و ضایع شده بود بهتر از آن به حاصل کردند.

آنگاه امیر به سرای بنشست و هنوز سال تمام نشده بود که چون شبِ سوری چنان‌که عادت قدیم است، آتشی عظیم افروختند. پاره‌ای از آن بجست و سقف سرای درگرفت و دیگر باره جمله سرای بسوخت».

این فرض که برافروختن آتش در این روز بازماندهٔ سنت اعلان سال نو با آتش‌افروزی بر بام‌هاست و پریدن از آتش، یادمان عبور سیاوش از آتش است نیز مطرح بوده‌است. از سوی دیگر چون در برخی منابع از نحوست روز چهارشنبه سخن رفته، ممکن است ابداع چهارشنبه‌سوری یا تحول آن به صورت فعلی در قرون اولیهٔ اسلامی رخ داده باشد.

همچنین گفته شده که چهارشنبه‌سوری به مناسبت بزرگداشت یاد قیام مختار ثقفی به خون‌خواهی حسین بن علی در ۶۶ هجری در کوفه بوده‌است که در روز چهارشنبه‌ای آغاز گردید و برای اعلان این قیام، یاران مختار بر پشت بام‌های خانه‌های خود آتش افروختند.

برخی مردم نیز عقیده دارند که برافروختن آتش به‌نشانهٔ پیروزی مختار بر قاتلان حسین بن علی است، اما این پیشینه توسط شواهد تاریخی تأیید نمی‌شود. همچنین گزارش شده‌است که ابومسلم خراسانی برای آغاز قیامش در خراسان، به پیروانش دستور داده‌بود تا بر پشت بام‌هایشان آتش روشن کنند.

به‌گفتهٔ ابوریحان بیرونی، هرمزد یکم، شاهنشاه ساسانی، دستور داده‌بود در نوروز، مکان‌های مهم را با آتش پاکیزه کنند زیرا معتقد بود که عناصر ناسالم در هوا وجود دارند.

در عین حال، ریشه‌ای غیرآیینی برای چهارشنبه‌سوری نیز قابل بررسی است: برافروختن آتش که کاربردهای بهداشتی و خاصیت گندزدایی داشته، احتمالاً جزوی از برنامه‌های نظافت عمومی پیش از آغاز سال جدید بوده، به‌ویژه اینکه دور انداختن و شکستن کوزه‌های قدیمی و مصرف شده در طول سال نیز از رسوم رایج در چهارشنبه‌سوری بوده‌است.

با وجود مشابهت‌های آداب و رسوم رایج در چهارشنبه‌سوری و جشنی به نام آخرین چهارشنبه که در آخرین چهارشنبهٔ ماه صفر از تقویم قمری به‌ویژه در هند و پاکستان برگزار می‌شود، بعید است‌که این جشن چنان‌که پنداشته شده‌است، دگردیسیِ چهارشنبه‌سوری در نتیجهٔ فشار و سخت‌گیری علمای متشرع بوده باشد،

زیرا دست‌کم می‌دانیم که در روزگار اقتدار کامل علما و فقهای شیعه در عصر صفوی نیز این جشن به‌طور آشکار و عمومی برگزار می‌شده‌است و از این‌رو به نظر نمی‌رسد که این رسم هیچ‌گاه عملاً ممنوع گردیده باشد.